Sport w dobie komputerów i Internetu został zupełnie zdominowany przez elektroniczne zabawki. Zachęcić dzieci a w szczególności młodzież do ruchu, staje się coraz trudniejsze, mimo że w około znajduje się wiele atrakcyjnych propozycji. Od pewnego czasu, Klub Sportowy „Przebój” w Wolbromiu, poszerzył swoją ofertę o treningi dziewcząt. Pod okiem trenera Tomasza Wójcickiego, co środę o godz. 17: 00 dziewczęta szlifują swoje umiejętności piłkarskie.  
Nasza szkoła chcąc promować zdrowy tryb życia, poleca zdrową, ekologiczną żywność, jakiej na wsi nie mało. Wspierając także rozwój fizyczny, cotygodniowo odbywają się zajęcia sportowe „SKS” z podziałem na chłopców i dziewczyny. Wystarczy, że zaczniemy biegać na początku wokół domu a z czasem nasza trasa będzie się wydłużać wraz z wytrzymałością i kondycją. Jeśli nie biegi to może rower, rolki albo nord walking?  Sport w każdej formie jest zdrowy i potrzebny.

SPORT TO ZDROWIE - DLATEGO ZACHECAMY DO UDZIAŁU W DODATKOWYCH ZAJĘCIACH SPORTOWYCH W NASZEJ SZKOLE!

Rozdział 1.  Klasyfikacja zagrożeń naturalnych i ich charakterystyka.

1.1.       Powodzie pojęcie, rodzaje, zagrożenia i  skutki.

 

          Woda, to pożądany dar natury, to substancja niezbędna do życia ludziom, zwierzętom i do rozwoju roślin.  Gdyby jej nie było, nie istniałoby życie. Brak wody uniemożliwia uprawę ziemi i hodowlę zwierząt. Bez wody nie ma żywności, a bez żywności nie ma życia. Dzięki swoim właściwością chemicznym, jest termostatem, który łagodzi okresowe i dobowe wahania temperatur powietrza. Płynąca woda od wieków wykorzystywana była przez człowieka jako źródło transportu, czy do budowy hydroelektrowni. Jednak coraz częściej woda to nie tylko życiodajny dar natury, a coraz częściej żywioł, który sieje ogromne spustoszenie, niszczy wytwory ludzkiej działalności, ale często niesie również śmierć.

Według art. 9 ust.1 pkt 10 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne - powódź to wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach lub na morzu, podczas którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa doliny rzeczne albo tereny depresyjne i powoduje zagrożenia dla ludności lub mienia. [1] Jest jedną z największych, najbardziej groźnych i niszczycielskich zagrożeń naturalnych. Jest to zjawisko, które częściowo możemy już przewidywać, ale nadal nie potrafimy go powstrzymać. Walka z tym żywiołem jest stale aktualnym problemem na świecie jak i w Polsce.

Rys 1 Tereny dotknięte powodzią

http://www.rzeszow4u.pl/aktualnosci/powodz-na-podkarpaciu-uszkodzila-117-szkol.html

(dostępność 02.05.2014r godz 10.00 )

          Do powodzi dochodzi wówczas, kiedy masa wody przekracza objętość prowadzącego ją koryta, rozlewa się po obszarze zalewowym, a niekiedy i dalej zalewając pobliskie obszary. W ciągu ostatnich 100 lat w Polsce mieliśmy kilkaset powodzi.  W tym największe powodzie w latach 1997 r., 2001 r. i 2010 r., gdzie straty materialne wywołane tymi powodziami były ogromne. Cyt. „powodzie w Polsce ze względu na proces powstawania i wezbrania dzielimy na:

–powodzie opadowe – gdzie, przyczyną są silne opady nawalne, czyli o dużym natężeniu lub rozlewne, występujące na dużym obszarze. Jednym z groźniejszych, coraz częściej występujących w Polsce rodzajów powodzi opadowej, jest tak zwana powódź błyskawiczna (Flash Flood),określana także jako nagła powódź lokalna. Powoduje szybkie zalanie lub podtopienie terenu w wyniku wystąpienia intensywnego, krótkotrwałego opadu deszczu, najczęściej burzowego;

–powodzie roztopowe – gdzie, przyczyną jest gwałtowne topnienie śniegu;

–powodzie sztormowe – gdzie, przyczyną są silne wiatry (najczęściej północno zachodnie) powodujące wezbrania sztormowe wód morskich, wlewających się do wód śródlądowych i utrudniających odpływ wody z rzek;

–powodzie zatorowe – gdzie, przyczyną jest powstanie zatorów śryżowych lub śryżowo – lodowych powodujących częściowe lub całkowite zmniejszenie przepustowości koryta rzeki;

–powodzie roztopowo –opadowe – gdzie, przyczyną jest topnienie śniegu spotęgowane opadami deszczu;

–powodzie wywołane awariami budowli hydrotechnicznych lub niewłaściwym gospodarowaniem wodą na zbiornikach wodnych.”[2]

Powódź jest to zalanie przez wodę terenów, zazwyczaj nadbrzeżnych. Powoduje ona często bardzo duże szkody gospodarcze i społeczne, a skutki tego żywiołu mogą być odczuwalne nawet przez lata. Woda płynąca z ogromną siłą niszczy i zalewa wszystko co stanie jej na drodze powodując:

·               Straty materialne,

·               Zniszczenie linii komunikacyjnych,

·               Spadek wartości nieruchomości na terenach zagrożonych powodziami,

·               Zahamowanie produkcji przemysłowej, rolnej i leśnej, spadek liczby turystów odwiedzających dany teren, zniszczenia terenu, infrastruktury i systemu komunikacji.

·               Obciążenie środkami zabezpieczającymi i zmniejszającymi dodatkowe zniszczenia spowodowane przez powódź

          Najstraszniejszymi skutkami powodzi są jednak:

·               Straty ludzkie,

·               Ofiary śmiertelne,

·               Zanieczyszczenie źródeł wody pitnej – zatrucia i epidemie,

·               Spadek produktywności ludzi i zwierząt ze względu na rany, śmierć i psychologiczną Traumę.

 

1.2.       Susze - rodzaje, zagrożenia i skutki.

 

          Charakter występowania zagrożeń naturalnych ich siła i częstotliwość, nie jest stała i uzależniona jest głównie od uwarunkowań klimatycznych i geograficznych. Nadmiar wody, towarzyszący powodzi stanowi śmiertelne niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt, ale brak wody spowodowanej długotrwałą suszą to również bardzo poważne zagrożenie dla życia. Według Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, cyt.”Susza jest zjawiskiem ciągłym o zasięgu regionalnym i oznacza dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych. Suszą nazywa się nie tylko zjawiska ekstremalne, ale wszystkie, które występują w warunkach mniejszej dostępności wody dla danego regionu.”[3]

Rys. 2 Tereny dotknięte suszą

http://fakty.interia.pl/new-york-times/news-niebezpieczna-susza-w-usa,nId,920142(dostępne 02.05.2014r

             „Susza, jak podaje Nowa Encyklopedia PWN, to długotrwały okres z brakiem opadów atmosferycznych lub z dużym, w porównaniu ze średnimi wartościami wieloletnimi, ich niedoborem, występującym przeważnie w półroczu letnim”.[4] Mogą wystąpić wszędzie i są konsekwencja anomalii pogodowych, w postaci znacznego ograniczenia opadów, ale także może być spowodowana działalnością człowieka, gdzie przez intensywną uprawę ziemi i przez nadmierne wykorzystywanie wody prowadzi do wyjałowienia gleby, a w dalszej kolejności zamianę w pustynie. Niewątpliwym zagrożeniem jakim jest susza, i zjawisko pustynnienia, dotyka kraje afrykańskie Jak podają statystyki co roku ok 2,2 mln ludzi umiera z powodu chorób wywołanych piciem zanieczyszczonej wody.[5] A coraz większy brak wody, to główna przyczyna klęsk głodu występujących na kontynencie afrykańskim, które prowadzą do masowej umieralności.

          Susze dzielimy na trzy kategorie:

·               Pierwszą z nich jest „susza atmosferyczna”, występuje ona gdy przez co najmniej 20 kolejnych dni nie  występują opady deszczu.

·               Druga kategorią jest susza glebowa (rolnicza). Występuje ona przy niedoborze wody w glebie, będący następstwem przedłużającej się suszy atmosferycznej.

·               Ostatnią kategorią jest susza hydrologiczna, czyli straty w zapasach wody w głębszych warstwach gleby, spowodowane przedłużającym się niedoborem opadów, objawia się zmniejszeniem odpływu wód gruntowych do wód powierzchniowych i zmniejszeniem przepływu  wody w rzekach.

          Naturalne zagrożenie i skutki jakie niesie susza odczuwalne są zarówno przez ludność jak i ich środowisko. Może ona osiągać różne rozmiary, porównywalne ze skutkami powodzi, ale skutki suszy odczuwalne są zazwyczaj powoli i często mogą być przyczyna innych zagrożeń tj. pożary, erozja czy burze pyłowe. Brak wody jest jedną z największych tragedii, jakie może spotkać człowieka i może prowadzić również do bardziej tragicznych w skutkach konsekwencji, tj. w XIX wieku w Chinach, czy susza w XX wieku w Ameryce Północnej. Cyt. „Sroga susza, która nawiedziła północną część Chin w latach 1876-79 sprawiła, iż przez trzy lata nie zbierano żadnych plonów, a 95% zwierząt hodowlanych nie przeżyło z braku wody. Zdesperowani mieszkańcy tych terenów za litr wody oddawali dobytek swego życia. Wygłodniali i spragnieni ludzie posuwali się do czynów najbardziej haniebnych, jak morderstwa, a nawet kanibalizm. Szacuje się, że zaledwie w ciągu trzech lat susza zabiła 13 milionów Chińczyków.”[6] Podobną tragedie przeżywała Ameryka Północna, w latach 1930-35, gdzie na Wielkich Równinach przez 5 lat nie spadła ani jedna kropla deszczu. Susza objęła tereny od Alberty w Kanadzie, po Teksas w południowych Stanach Zjednoczonych. Z powodu braku wody pękała ziemia, a silny wiatr powodował  powstawanie wielkich chmur kurzu, sprawiając, że ptaki dusiły się w locie. Ogromne chmary kurzu przenoszone były na setki kilometrów i w 1935 roku, dotarły do Chicago, pokrywając miasto dwunastoma tonami tego pyłu. Susza i wywołany nią kurz zabił ponad 4 tys. osób.

 

1.3.       Pożary - grupy, zagrożenia i ich skutki.

Jedną z konsekwencji zagrożenia naturalnego jakim jest susza, mogą być również pożary. Ogień, podobnie jak powódź, jest naturalnym zjawiskiem w wielu ekosystemach i odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu w nich równowagi (np. na preriach, sawannach). Jeśli, jednak, zagraża on życiu człowieka lub jego własności, uważany jest za zagrożenie naturalne. Według Wielkiej Encyklopedii PWN, cyt. „Pożar to samorzutne, nie kontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, powodujące straty.”[7]  Mała Encyklopedia Wojskowa podaje definicje, iż cyt. „Pożar to palenie się jednego lub kilku obiektów budynków, urządzeń, zakładów przemysłowych, zbiorników, lasów.”[8]

Rys 3 Pożar budynku mieszkalnego.

http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35235,11081629,Dwa_pozary_w_jedna_noc__Na_szczescie_bez_ofiar.html (dostępny 11.05.2014r )

Pożar, to spalanie się, czy też niekontrolowane działanie ognia, które powoduje bezpowrotne niszczenie lub uszkodzenie dobra materialnego oraz zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego. Do pożarów dochodzi najczęściej na obszarach leśnych i terenach wysoko zurbanizowanych o dużej gęstości zaludnienia. Miejsce i przyczyny wystąpienia pożaru mogą być różne. Mogą one wystąpić w lasach, parkach, na uprawach rolniczych, łąkach, torfowiskach, ale także w budynkach mieszkalnych i innych budynkach gospodarczych lub użyteczności publicznej. Za jedne z podstawowych przyczyn pożaru uznajemy:

·               nieostrożność osób dorosłych i nieletnich przy:

- posługiwaniu się ogniem otwartym w tym papierosy, zapałki,

- wypalaniu pozostałości roślinnych na polach,

- posługiwaniu się substancjami łatwopalnymi i pirotechnicznymi,

- prowadzeniu prac pożarowo niebezpiecznych w pobliżu lasów,

·               wady urządzeń i instalacji energetycznych,

·               wady środków transportu,

·               nieprawidłowa eksploatacja środków transportu,

·               samozapalenie biologiczne,

·               wyładowania atmosferyczne,

·               podpalenie umyślne, w tym akty terroru,

·               pożary jako następstwo miejscowych zagrożeń,

·               oraz inne przyczyny.

Według Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów wprowadzono nowe definicje dotyczące grup pożarów:

„A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli;

B - cieczy i materiałów stałych topiących się;

C - gazów;

D - metali;

F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.”[9]

 

Pożary dzielimy także ze względu na wielkość. Według Ochotniczej Straży Pożarnej w Wielopolu „określamy je od: „bardzo dużych – które występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp. powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub, jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych. Aż do pożarów małych – które występują, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa, o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.”[10] Dodatkowo pożar może rozwijać się wewnątrz obiektu, albo na zewnątrz obiektu lub poza obszarem budynku.

Najgroźniejszymi w skutkach są pożary budynków, zarówno w aglomeracji miejskiej jak i wiejskiej. Najwięcej zagrożeń pożarowych powstaje w obiektach mieszkalnych, z powodu zwarcia w instalacji elektrycznej, wybuchu gazu czy zaprószenia ognia. Tam też najczęściej interweniuje straż pożarna. Najczęściej
w takich pożarach lub burzach ogniowych giną ludzie i zwierzęta. Drugim, co do wielkości i skutków są pożary lasów. Corocznie płoną setki hektarów lasów spowodowanych najczęściej bezmyślnością ludzi.

 

1.4.       Wiatry - zagrożenia, największe wichury w Polsce i ich skutki.

          Od wieków człowiek narażony był na żywioły, wobec których był bezsilny. Również dziś stajemy oko w oko z naturą, wobec której jesteśmy bezsilni i z która najczęściej przegrywamy. Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego, przez co narażona jest na kolejne zagrożenie jakim są wichury i trąby powietrzne, a także na powstanie silnych wiatrów lokalnych np. wiatrów halnych w górach. Według Słownika Języka Polskiego, „wiatr to ruch powietrza powstający na skutek nierównomiernego rozkładu ciśnienia atmosferycznego na powierzchni Ziemi”[11] Natomiast słownik meteorologiczny podaje definicje, iż „wiatr to- poziomy ruch powietrza względem powierzchni Ziemi określany przez prędkość i kierunek.”[12]

          Przyczyną powstawania wiatru jest różnica ciśnień wywołana różnicą temperatur. Prędkość wiatru zwiększa się w miarę wzrostu gradientu ciśnienia, czyli różnicy ciśnienia przypadającej na jednostkę odległości, i jest większa im większy jest gradient. Wiatr możemy opisac ze względu na prędkość porywów wiatru.

 

Tabela 1 Określenia opisowe dla prędkości porywów wiatru i odpowiadające im prędkości [m/s, km/h]:[13]

Prędkość wiatru w porywach	m/s	km/h
Gwałtowny	17,0 – 20,9	61,0 – 75,9
Wichura	21,0 – 24,9	76,0 – 89,9
Silna wichura	25,0 – 28,9	90,0 – 103,9
Gwałtowna wichura	29,0 – 32,9	104,0 – 118,9
Huragan lub trąba powietrzna	≥33	≥119,0

         

          „Zagrożeniem szczególnie niebezpiecznym jest trąba powietrzna, czyli silny wir przemieszczający się z prędkością 30-40 km/godz. Warunki sprzyjające powstaniu tego zjawiska to znaczna różnica temperatury i wilgotności na granicy dwóch mas powietrza. Wir ma postać ciemnego leja zwężającego się ku dołowi, dochodzącego do powierzchni ziemi. To właśnie w tym zwężeniu powstaje wiatr o największej prędkości, od 50 do 100 m/s, co w maksimum odpowiada trzeciemu stopniowi w sześciostopniowej skali Fujity.”[14]

 

Rys 4 Trąba powietrzna.

http://losyziemi.pl/polska-traba-powietrzna-na-kujawach-zniszczone-400-ha-lasu-uszkodzone-budynki (dostępna 03.05.2014r)[15]

          Sprzyjające warunki do powstania trąb powietrznych występują zazwyczaj na pograniczu dwóch silnie zróżnicowanych termicznie i wilgotnościowo mas powietrza. Zagrożenie takie w Polsce występuje u nas w ciepłej porze roku, gdzie ścierają się dwie masy powietrza bardzo ciepłe i wilgotne powietrze zwrotnikowe z powietrzem polarno morskim. Według Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowego Instytutu Badawczego: „trąba powietrzna w naszych szerokościach geograficznych jest silnym wirem powietrza o niewielkiej średnicy - od kilku do kilkudziesięciu metrów i pionowej lub skośnej osi obrotu względem powierzchni Ziemi. Wyrasta zwykle w przedniej części chmury burzowej Cumulonimbus (Cb) w postaci leja skierowanego ku powierzchni Ziemi. Lej ten obniża się stopniowo osiągając nieraz powierzchnię ziemi, przy czym przekrój jego zwęża się, w którym to zwężeniu powstaje wiatr o ogromnej prędkości - 50 do 100 m/s, nieraz większej. Pod wpływem wielkich prędkości wiatru rozwija się siła odśrodkowa, na skutek której masy powietrza rozpływają się na boki, natomiast w środku wiru ciśnienie znacznie spada w stosunku do otaczającego - o kilkadziesiąt, a nawet 100 hPa. W pewnej chwili wir schodzi do powierzchni Ziemi, zwija się w lej który porywa tumany pyłu, piasku i spiralnym ruchem unosi je do góry. W tym stadium rozwoju trąby powietrznej, wir tworzy ciemny słup jakby podtrzymujący chmurę, rozszerzony na obu jego końcach.”[16]

          Skutki trąby powietrznej są katastrofalne. Na skutek niskiego ciśnienia panującego wewnątrz trąby, wyrywane są drzewa z korzeniami, podrywane są dach, a często i całe domy, samochody, wagony kolejowe, ale niestety czasami i ludzie. Czas trwania tego zjawiska w danym miejscu może trwać od kilku sekund do kilku minut, a straty jakie powoduje są często ogromne. Jak podawała lokalna prasa w lipcu w 2012 roku w wyniku trąby powietrznej, która przeszła nad Kujawami, zniszczone zostało 400 hektarów lasu, i kilkadziesiąt domów, a sześć osób zostało rannych. W wyniku nawałnicy „We wsi Stara Rzeka, trąba niemal doszczętnie zniszczyła przyczepę kempingową, w której znajdowała się trzyosobowa rodzina. Matka została przetransportowana do szpitala w Bydgoszczy, a ojciec z dzieckiem został przewieziony karetką do szpitala w Grudziądzu. W powiatach świeckim i tucholskim zniszczonych i uszkodzonych zostało kilkadziesiąt budynków mieszkalnych i gospodarczych. Trąba powietrzna przeszła też nad Borami Tucholskimi, gdzie zniszczyła 400 hektarów lasów. Pod siłą wiatru drzewa łamały się jak zapałki.[17]

Rys 5 Zniszczenia po przejściu huraganu „Ksawery” w 2013 roku.

http://fakty.interia.pl/polska/news-huragan-ksawery-nad-polska-piec-ofiar-brak-pradu-utrudnienia,nId,1070334 (dostępne 10.05.2014r)

 

          Kolejnym zagrożeniem jakie niesie natura są, bardzo silne wiatry zwane huraganami. Zniszczenia jakie niesie ten silny mogą wystąpić na obszarze jednej gminy, kilku powiatów, a nawet całego województwa. Skutki mogą być bardzo poważne, tak jak to było w Polsce w grudniu 2013, kiedy nad Polska szalał huragan „Ksawery”. Ogromna siła wiatru pozrywała dachy, linie energetyczne, połamała konary drzew, które utrudniły ruch na drogach i kolei i niestety, aż trzy osoby śmiertelne. Skutki i konsekwencje tego zagrożenia mogą być dużo większe. Zerwane mogą zostać linie wysokiego napięcia i przerwanie dostaw energii elektrycznej, a w związku z tym mogą nastąpić przerwy w kursowaniu pociągów. Mogą nastąpić awarie w zakładach przemysłowych, połączone z uwolnieniem niebezpiecznych substancji. Zniszczeniu mogą ulec dobra kultury jak i uprawy rolnicze.

 

1.5.       Śnieżyce - zagrożenia, jakie niosą śnieżyce.

 

Śnieżyca, gołoledź, silny mróz, sadź czy osadzanie się mokrego i zamarzniętego śniegu nie wszystkim kojarzy się od razu katastrofą. Zjawiska te przybierają bowiem charakter klęski dopiero wówczas, gdy na skutek śnieżyc czy skoków temperatur a przede wszystkim silnych mrozów, następuje długotrwała przerwa w dostawie energii elektrycznej lub w łączności, przerwany zostaje ruch drogowy czy kolejowy. Według Słownika Języka Polskiego, „śnieżyca to obfite opady śniegu połączone z silnym wiatrem.”[18] Inne określenia używane w połączeniu z tym zjawiskiem pogodowym to: zamieć śnieżna, burza śnieżna, zawierucha śnieżna.

 

Rys 6 Teren po przejściu – Śnieżycy.

http://www.meteoprog.pl/pl/news/36582/ (dostępne 13.05.2014r)[19]

 

          „Zamiecią śnieżną - nazywamy wichurę porywającą padające lub leżące już na ziemi płatki śniegu. Zamiecie występują głównie wówczas, gdy śnieg jest suchy. Zawieja - jest zamiecią śnieżną przy równoczesnym opadzie śniegu. Zjawiska te powodują ograniczenie widzialności i powstawanie śnieżnych zasp.”[20] Pojawiają się utrudnienia komunikacyjne, śliskość na drogach i nieprzejezdność dróg lokalnych. Intensywne opady śniegu mogą prowadzić do uszkodzenia drzewostanu i dachów różnych budynków. Czego konsekwencją może być zagrożenie życia lub nawet śmierć osób  znajdujących się w pobliżu zagrożonych zawaleniem obiektów. Sytuacja taka miała miejsce w Polsce w 2016 roku w Katowicach gdzie w styczniu zwalił się dach hali targowej. Komisja ustaliła, że:bezpośrednią przyczyną katastrofy hali była utrata nośności wiązarów oraz głównych podciągów kratowych i słupów w części środkowej hali, a także przeciążenie jej konstrukcji śniegiem. Pod gruzami budynku zginęły 65 osób, a ponad 140 zostaje rannych.

          Zamiecią śnieżnym często towarzyszą silne mrozy, które mogą powodować straty w produkcji rolnej. Są przyczyną zakłóceń systemów energetycznych i komunikacyjnych oraz zakładów przemysłowych. Niska temperatura może być też przyczyną uszkodzenia najbardziej narażonych na odmrożenie części ciała, oraz mogą być zagrożeniem życia ludzi i zwierząt. Typowymi objawami odmrożeń jest zaczerwienienie, utrata czucia oraz bladość palców, nosa i uszu. W wyniku przechłodzenia organizmu ludzkiego mogą nastąpić zgony szczególnie wśród bezdomnych. W bieżącym roku kalendarzowym 2014 w miesiącu, styczniu kiedy temperatura była najniższa, z powodu wychłodzenia organizmu w ciągu jednej doby zmarło, aż 6 osób, poinformowała Bożena Wysocka z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

                Mróz i silne opady śniegu może powodować awarie magistrali ciepłowniczych, wodociągów, sieci kanalizacyjnej i linii wysokiego napięcia, co może spowodować paraliż życia, szczególnie w miastach. Z powodu braku wody może się obniżyć stan sanitarno – higieniczny, a awarie w oczyszczalniach ścieków mogą spowodować katastrofę ekologiczną. Niska temperatura prowadzi do większego zapotrzebowania na energie elektryczną lub inne urządzenia, które służyć mogą ogrzaniu pomieszczeń, a taka sytuacja sprzyja groźbie powstawaniu pożarów, z powodu nie przestrzegania zasad bezpieczeństwa.

            Duże opady śniegu towarzyszą zjawisku lawin śnieżnych, czyli gwałtownego przemieszczania się dużych mas śniegu w dół stoku na odległość no najmniej 50 metrów. Przyczyn powstawania lawin jest kilka: grubość pokrywy śnieżnej, struktura śniegu, kąt nachylenia zbocza, charakter podłoża, nasłonecznienie, gwałtowny wiatr, silne sygnały akustyczne i inne. Jednak do powstawania lawin przyczyniają się także ludzie i zwierzęta. Lawiny Stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia narciarzy, snowboardzistów i turystów przebywających w rejonach zagrożonych. Powodują straty w drzewostanie i szacie roślinnej, a także w infrastrukturze komunikacyjnej i turystycznej. W samych Tatrach lawiny były przyczyną śmierci wielu ludzi. W 1909 zginął w lawinie pod Małym Kościelcem znany taternik i kompozytor, Mieczysław Karłowicz. Dlatego też, szczególnie niebezpieczne są te właśnie zaspy śniegu, powstające w wyniku zejścia z gór lawin śnieżnych, odcinających od świata osiedla ludzkie na długi okres czasu. Lawiny śnieżne stanowią ponadto duże zagrożenie ze względu na ich nagły i gwałtowny charakter. Lawina spada z prędkością 90-100 km/h, niszczy na swej drodze domy, wyrywa drzewa z korzeniami, zrywa mosty, linie energetyczne i łączności, porywa ze sobą i grzebie pod masami śniegu ludzi.

           

Rozdział 2. Zasady postępowania i zachowania w sytuacjach kryzysowych.

2.1.            Zasady postępowania w czasie powodzi, ewakuacja ludności i mienia.

 

            Ewakuacja to zorganizowane przemieszczanie się ludności cywilnej z terenów zagrożonych katastrofą do miejsc bezpiecznych. Według „Instrukcji w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia„ – „Ewakuacja jest jednym z podstawowych działań mających na celu ochronę życia i zdrowia ludzi, zwierząt oraz ratowania mienia w tym zabytków oraz ważnej dokumentacji, w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń. Jej prowadzenie może mieć miejsce w różnych stadiach zdarzeń niebezpiecznych. W praktyce najczęściej przeprowadza się ewakuację osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych (także zagrożonego mienia) po wystąpieniu zdarzenia niebezpiecznego (np. pożaru, wybuchu lub innego miejscowego zagrożenia) w obiektach lub na terenach.”[21] Może być prowadzona prewencyjnie z terenów i obiektów, w przypadku zbliżającego się zagrożenia, tzn. np. powódź, katastrofy chemicznej itp. lub groźbą prowadzenia działań militarnych, w przypadku zagrożeń wojennych.

„Plany ewakuacji (przyjęcia) ludności opracowują komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej na określonych szczeblach administracji, we współpracy z innymi komórkami organizacyjnymi właściwych urzędów oraz podmiotów, osób i innych instytucji. Stanowią one integralną część planów reagowania kryzysowego (ewakuacja II stopnia) oraz planów obrony cywilnej (ewakuacja III stopnia).”[22] W Polsce w ostatnich latach plany ewakuacji ludności i zwierząt, na wypadek powodzi, były podejmowane wielokrotnie. Jednak największe zadania zespołu zarządzania kryzysowego, ze względu na skale zagrożenia i złożoność ewakuacji, miały podczas jednej z największych powodzi jaka nawiedziła Polskę w ostatnim stuleciu to tzw. Wielka woda w lipcu 1997 roku. Została ona spowodowana głównie przez Czechów, gdzie na terenie tego państwa spadło kilkukrotnie więcej deszczu niż w Polsce. Wszystko zaczęło się 5 lipca, gdy znad Włoch, nad Czechy napłynął układ niżowy. W nocy w ciągu każdych 6 godzin na metr kwadratowy spadało do 60 litrów wody. Wystarczyły tylko opady z dwóch dni, aby wody Odry wezbrały i doprowadziły do największej powodzi we współczesnej historii Polski. Do walki z powodzią użyto ogromne ilości materiałów i środków technicznych, a zwłaszcza sił ludzkich. Według raportu Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry Przed Zanieczyszczeniem, „W samej Polsce  w dorzeczu Odry ewakuowano 106 tys. osób, 465 tys. ha użytków rolnych znalazło się pod wodą.”[23] Rozmiary strat materialnych były ogromne, ale również pojawiły się zupełnie nowe problemy kryzysowe, do których ludzie nie byli przygotowani i nie mieli nawet świadomości ich wystąpienia na taką skalę.

          W Polsce bezpośrednią ochronę przed powodzią sprawują: Główny Komitet Przeciwpowodziowy i wojewódzkie komitety przeciwpowodziowe oraz powołane przez wojewodów rejonowe, gminne i zakładowe komitety przeciwpowodziowe. „Do zakresu działania Wojewódzkiego Komitetu Przeciwpowodziowego należy m.in.:

• opiniowanie planów rozwoju gospodarki wodnej w zakresie ochrony przed powodzią;

• opracowywanie planów operacyjnych bezpośredniej ochrony przed powodzią;

• kierowanie akcją przeciwpowodziową, w połączeniu z decyzją o obniżeniu piętrzenia lub opróżnianiu zbiornika;

• kierowanie ewakuacją ludności z terenów bezpośrednio zagrożonych oraz ratowanie życia i mienia na terenach dotkniętych powodzią;

• niesienie pomocy ludności dotkniętej klęską powodzi;

• prowadzenie kontroli i nadzoru w zakresie usuwania szkód powodziowych;

• ocena akcji przeciwpowodziowych.”[24]

          W większości województw stan alarmu powodziowego ogłoszono 6 i 7 lipca 1997 roku. W miarę napływania ostrzeżeń i wzrostu zagrożenia powodziowego wprowadzono całodobowe dyżury w ośrodkach kierowania akcją przeciwpowodziową na wszystkich szczeblach. Każda jednostka  miała przydzielone swoje zadania.

„Zadania jednostek wojskowych obejmowały:

• prowadzenie działań z zakresu odbudowy;           

• samodzielne prowadzenie lub pomoc w akcjach ratowniczych, zabezpieczających, dowozie żywności i in.;

• usuwanie skutków powodzi.

Poza realizacją obowiązków regulaminowych na policji spoczywał szeroki zakres zadań, w tym m.in.:

• zabezpieczanie dróg i tras dojazdowych dla służb ratowniczych, konwojów, transportów specjalnych itd.;

• udział w ewakuacji ludności, mienia i zwierząt;

• patrolowanie obszarów po ewakuacji ludności.

Jednostki Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczej Straży Pożarnej były angażowane do:

• prowadzenia akcji ratowniczych z użyciem specjalistycznego sprzętu;

• zaopatrywania ludności w wodę do picia;

• udziału w patrolowaniu wałów i obiektów hydrotechnicznych, a także przy ich wzmacnianiu;

• odwadniania zalanych obiektów, terenów, posesji itp.

W działaniach przeciwpowodziowych brały również udział Formacje Obrony Cywilnej Kraju (OCK), włączając się aktywnie do:

• koordynowania działań wojska, formacji OCK i innych sił będących w dyspozycji WKP;

• organizowania dyżurów w czasie akcji powodziowych;

• udziału w ewakuacji i ochronie mienia oraz usuwania skutków powodzi;

• rozpowszechniania i przekazywania informacji;

• patrolowania i wzmacniania wałów przeciwpowodziowych oraz dystrybucji worków, piasku itp.

• sporządzania zbiorczych meldunków z udziału wojska i formacji OCK w akcjach przeciwpowodziowych.”[25]

          Po powodzi zajęto się nie tylko usuwaniem szkód, ale również opracowano raport powodzi z hydrologicznego punktu widzenia. Zajęły się tym specjalne „Grupy Robocze Powódź.” „Przebieg powodzi opisano osobno dla czeskiej i osobno dla polsko − niemieckiej części dorzecza. Z opisu wynika wyraźnie, że szybki i ekstremalny przybór wód w górach musiał doprowadzić do spustoszenia całych terenów nadrzecznych i dlaczego polsko − niemiecka Odra graniczna tak długo prowadziła duże ilości wody.”[26]

          Ważne są również czynności, które podejmuje się po ustąpieniu powodzi. Należy podpożadkować się poleceniom, które wydają lokalne władze kierujące akcją popowodziową. Nie należy wracać do domu zanim wystarczająco nie opadną wody, aby niepotrzebnie nie narażać siebie i innych, a przed ponownym zamieszkaniem należy dokładnie skontrolować stan techniczny domu lub mieszkania, a w szczególności instalacje elektryczną, gazową i wodno – kanalizacyjną. Należy też poddać się też szczepieniom ochronnym czy odkażaniu, a żywność, która miała kontakt z wodą powodziową, trzeba wyrzucić do specjalnych pojemników.

 

 

2.2.            Zasady postępowania w obliczu zagrożenia susza.

 

          W Polsce prowadzona jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy, prognoza suszy. Realizowana jest ona w postaci prognozy krótko terminowej tzw. trzy dniowej i długoterminowej przedstawionej w skali zagrożenia czyli: brak, małe, umiarkowane i duże, uzależnionej od panujących warunków wilgotnościowych i podatności klimatycznej na wystąpienie susz. Okresowe susze atmosferyczne i będące ich następstwem susze glebowe są naturalna cechą klimatu w Polsce. Występują one najczęściej wtedy gdy napływa powietrze bardzo ciepłe i suche w okresie wegetacyjnym, czyli w okresie wiosenno – letnim. Według danych statystycznych Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Wydział Analiz RCB, „statystycznie taka sytuacja w Polsce zdarza się co 4-7 lat. Jako przykład możemy tu podać, iż w okresie 1951-2000 odnotowano ogółem 23 susze atmosferyczne, a na przestrzeni analizowanego 50-lecia (1951-2000) susze hydrologiczne z największą częstotliwością występowały w latach 1951 1970 – w sumie 11 razy.[27]

          Aby zapobiec zagrożeniom lub ograniczyć skutki suszy, władze odpowiedzialne za Bezpieczeństwo w państwie powinny informować, poprzez środki masowego przekazu, o groźbie suszy i zagrożeniach jakie w związku z tym wynikają np. pożary lasów i wprowadzenie w związku z tym okresowych zakazach wstępu na tereny leśne. Takie plany przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy przygotowuje Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi. Ważne jest więc aby dysponował danymi o gotowości sił i środków do zapobiegania oraz usuwania skutków suszy. Dane te otrzymuje od służb leśnych, rolniczych i dyżurnego synoptyka Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. „Plany przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych przygotowują dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Natomiast Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, zapewniają aktywny udział wszystkich zainteresowanych w przygotowywaniu oraz aktualizacji planów przeciwdziałania skutkom suszy, podają do publicznej wiadomości, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, w celu zgłoszenia uwag. Przygotowują oni  harmonogram i program prac związanych z przygotowaniem planów przeciwdziałania skutkom suszy oraz projekty planów przeciwdziałania skutkom suszy, co najmniej na rok przed rozpoczęciem okresu, którego dotyczą te plany.
Do zadań Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej i dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodne, należy udostępnienie materiałów źródłowych, wykorzystanych do przygotowania projektów planów przeciwdziałania skutkom suszy odbywa się na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

          W terminie 6 miesięcy od dnia podania do publicznej wiadomości dokumentów, o których mowa w ust. 3, zainteresowani mogą składać odpowiednio do Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej albo dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej uwagi do ustaleń zawartych w tych dokumentach. Aktualizacji planów przeciwdziałania skutkom suszy dokonuje się co 6 lat.”[28]

          Jeżeli chodzi o inne kontynenty, a szczególnie Afrykę, to problem suszy jest o wiele bardziej poważniejszy niż w Polsce. Dla przykładu można podać rok 2011, kiedy wyniszczająca susza nawiedziła Somalię. Liczba osób dotkniętych tragedią przekroczyła 10 mln. Położenie geograficzne i prądy morskie przynoszące suche wiatry, które zabierają z sobą parę wodną obecną w powietrzu, są powodem suszy w tym rejonie Afryki. W XX wieku klęski suszy w Somalii wydarzyły się ponad 10 razy. Po klęsce suszy z początku lat 1990r., następowały kolejne w coraz mniejszych odstępach czasu i występują w ostatnich latach stale. Istotny jednak wpływ na występowanie zagrożeń naturalnych ma również działalność człowieka. Somalijczycy nie znają konsekwencji swojego oddziaływania na środowisko, wycinając w sposób niekontrolowany drzewa i usuwają inne rośliny przeszkadzające im w powiększeniu terenów pastwisk co doprowadza do niskiej wilgotności powietrza. Woda, która pochodzi z opadów paruje, zanim wsiąknie w grunt, w ten sposób gleba staje się w ten sposób coraz bardziej wyjałowiana. Organizacje międzynarodowe i lokalne odgrywały ogromną rolę w zwalczaniu skutków suszy, ale konieczne jest też edukowanie Somalijczyków w kwestii ich środowiska i negatywnych skutkach wycinki drzew. Taka pomoc jak i nowe rozwiązania polityczne dążące do ustanowienia władzy sprawującej kontrole nad terytorium kraju, mogłoby przyczynić się do zapobiegania kolejnej katastrofie naturalnej w tym rejonie.

 

2.3.            Profilaktyka przeciwpożarowa i rodzaje sprzętu gaśniczego.

                                  

Ewakuacji ludzi i mienia dokonuje się gdy, pożar lub miejscowe zagrożenie zagraża życiu osób przebywających w pomieszczeniach, budynku, lub w przypadku  możliwość powstania paniki. Podczas zagrożenia pożarowego należy stosować się do kilku zasad prawidłowej ewakuacji. Po pierwsze należy niezwłocznie powiadomić wszystkie osoby przebywające w zagrożonym obiekcie o charakterze zagrożenia oraz konieczności ewakuacji. W pierwszej kolejności należy ewakuować osoby z pomieszczeń, w których powstał pożar lub które znajdują się na drodze rozprzestrzeniania się ognia oraz z pomieszczeń, z których dotarcie lub wyjście do bezpiecznych dróg ewakuacji może zostać odcięte przez pożar lub zadymienie. W trakcie pożaru bardzo często dochodzi do silnego zadymienia, należy wtedy poruszać się w pozycji schylonej, a usta i drogi oddechowe w miarę możliwości zasłaniać chustką, oraz poruszać się wzdłuż ścian, aby nie stracić orientacji. W budynkach powinny znajdować się znaki ewakuacyjne, które ułatwia wydostanie się z budynku, w którym wybuchł pożar. W trakcie opuszczania budynku, nie wolno się zatrzymywać, ani poruszać w kierunku przeciwnym wyznaczonemu kierunkowi

ewakuacji, ale także nie wolno podejmować prób przyspieszania schodzenia przez popychanie, wyprzedzanie i wydawanie okrzyków, aby  tym samym nie doprowadzić do powstania paniki.  Osoby, które zostały  ewakuowane należy umieścić na zewnątrz budynków w bezpiecznej odległości od budynku.

 W przypadku, kiedy drogi ucieczki z pomieszczenia, zostaną odcięte  przez dym, płomienie, należy pozostać w pomieszczeniu, zamknąć drzwi, uszczelnić drzwi mokrym np. ręcznikiem lub szmatą, otworzyć szeroko okna i czekać na pomoc przy oknie. W przypadku gdy w pomieszczeniu, w którym wybuchł pożar mamy podręczny sprzęt gaśniczy to należy go użyć, o ile nie zagraża to naszemu bezpieczeństwu. Po zakończeniu ewakuacji należy sprawdzić czy wszystkie osoby opuściły poszczególne pomieszczenia. W razie podejrzenia, że ktoś został w zagrożonej strefie należy natychmiast ten fakt zgłosić do Dowódcy akcji gaśniczej lub jakiemukolwiek funkcjonariuszowi przybyłemu na miejsce zdarzenia.

Rysunek 7

http://www.kppsp.chojnice.pl/?a=5&id=454 (dostępne 13.05.2014r )[29]

 

            Poważnym problemem, są pożary lasów, gdzie w 90% sprawcą  jest człowiek. Należy więc stosować się do kilku zasad bezpiecznego przebywania w lesie. Przede wszystkim przestrzegaj wytycznych z tablic informacyjno-ostrzegawczych wywieszonych na terenach leśnych. W lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100m od granicy lasu zabronione jest wykonywanie czynności mogących wywołać pożar, a w szczególności, rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi. Zabronione jest wypalanie wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych. Pamiętaj aby nie palić tytoniu w lasach i na terenach śródleśnych, za wyjątkiem dróg utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi. W Parkach Narodowych poruszaj się tylko po wyznaczonych szlakach. Wcześniej jednak dowiedz się o stopniu zagrożenia pożarowego lasu, jaki obowiązuje w danym dniu, dostosuj się do niego - być może ogłoszono zakaz wstępu do lasu.

           

Stosuje się 4 stopniowa skale ostrzeżeń przeciw pożarowych:

0 – brak zagrożenia,

I – zagrożenie małe,

II – zagrożenie duże, należy zachować ostrożność,

III – zagrożenie katastrofalne, nie wolno rozpalać ognisk nawet w miejscach do tego wyznaczonych.[30]

 

 

2.4.            Prawidłowe postępowania w obliczu zagrożenia wiatrami i wichurami.

           

            Dla zapewnienia bezpieczeństwa ludzi żyjących w obszarze zagrożenia, silnymi wiatrami ,  najważniejszy jest system wczesnego ostrzegania. Dziś, dzięki komputerom, znakomitej łączności i satelitom problem huraganów wydaje się być rozwiązany, ponieważ żaden silniejszy wiatr nie ujdzie uwadze meteorologów, którzy analizując materiały nadesłane od stacji badawczych wyprzedzają nadejście huraganów o co najmniej dobę. Taka sytuacja daje tym samym czas na zabezpieczenie domów i ewakuację z zagrożonego terenu. Niestety bardzo często wiedza o nadejściu huraganu nie pozwala całkowicie uniknąć strat materialnych przez niego wywoływanych.

W dzisiejszych czasach huraganowe wiatry nie ograniczają się jednak tylko do obszarów tropikalnych i coraz częściej nawiedzają tereny, które uznawane były za wyjątkowo bezpieczne. „9 lipca 2004 roku podczas przechodzenia nad Polską wyjątkowo aktywnego frontu chłodnego, szalała cała seria niszczycielskich trąb powietrznych. Jedna z trąb powietrznych przeszła nad Kleszczelami i miejscowością Jelonka na Podlasiu, na granicy z Białorusią. Praktycznie cała zburzona została wieś Jelonka gdzie około 60 budynków zostało zrównanych z ziemią. 50 budynków tornado zniszczyło w Kleszczelach”[31]

            Według Rządowego Centrum Bezpieczeństwa istnieje kilka „możliwości zapobiegania zagrożeniom lub ograniczenia ich skutków:

• Ostrzeżenie władz województwa o przewidywanych silnych huraganach.

• Ostrzeżenie społeczeństwa o nadciągających wichurach i potencjalnych zagrożeniach.

• Dysponowanie danymi o gotowości sił i środków do usuwania skutków wichury (pogotowia: energetyczne, drogowe, dźwigowe).

• Świadczenie doradztwa jednostkom samorządowym przez specjalistów w zakresie mobilizowania sił i środków do usuwania następstw huraganu (wprowadzanie stanów gotowości sił ratowniczych i organizowanie ćwiczeń sprawdzająco - doskonalących).

• Poinformowanie społeczeństwa o sposobie zachowania się w przypadku bezpośredniego zagrożenia (np. należy schronić się poniżej powierzchni ziemi, w piwnicy, rowie przydrożnym itp., podczas jazdy samochodem - pod wiaduktem, mostem itp.).”[32]

            Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej podaje również na swojej stronie internetowej zasady zachowania się podczas burz i silnych wiatrów, żywiołów, które szybko się przemieszczają i są zawsze niebezpieczne. Przede wszystkim sami powinniśmy zachować środki ostrożności na wypadek zapowiadanych silnych porywów wiatru. Jeżeli coś w twoim otoczeniu może stwarzać zagrożenie dla innych osób, to należy to zabezpieczyć. W tym celu należy m. in. usunąć z balkonów, tarasów i z parapetów okien, które mogą zostać porwane przez wiatr oraz zamknąć okna i drzwi. W miarę możliwości należy wyłączyć urządzenia elektryczne i gazowe, oraz zabezpieczyć minimalny zapas wody pitnej, żywności i niezbędnych lekarstw. Jeśli nie musimy nie powinniśmy opuszczać domu, jeśli jest to niekonieczne, nawałnice najlepiej przeczekać w budynku. Należy pamiętać także, że chwilowa poprawa pogody oraz cisza nie oznaczają, że jest bezpiecznie. Przed wyjściem należy upewnić się jaka jest sytuacja pogodowa.

 

2.5.            Zasady postępowania w sytuacjach kryzysowych związanych z opadami śniegu i wystąpieniem niskich temperatur niskich temperatur.

 

            Silne mrozy występują wówczas, gdy temperatura powietrza spadnie poniżej -20°C, a o sytuacja kryzysowa zaczyna się wtedy, gdy chłód staje się przyczyną śmierci ludzi i powoduje straty materialne. Drugim zagrożeniem podczas zimy, są zamiecie śnieżne, czyli sytuacja kiedy silny wiatr porywa suchy, padający lub leżący śnieg. Zjawisko to powoduje ograniczenie widzialności i powstawaniu śnieżnych zasp, które często powodują paraliż komunikacyjny. Silne opady śniegu, zawieje i zamiecie śnieżne są zagrożeniem dla życia, zdrowia ludzkiego, ale także dla zwierząt domowych i dzikich. Intensywne opady mogą powodować uszkodzenia budynków, w tym szczególnie dachów i łamanie się drzew. Taka sytuacja może być przyczyna zakłócenia w komunikacji samochodowej jak i kolejowej. Aby zapobiec w mniejszym lub większym stopniu tym zagrożeniom oraz ograniczyć ich skutki należy stosować się do kilku zasad postępowania. Po pierwsze należy ostrzegać ludność i władze gminy o przewidywaniach bardzo niskich temperatur i nadciągającej fali mrozów, która może utrzymywać się do kilku dni. W związku z tym kontrolowanie miejsc gdzie mogą gromadzić się bezdomni i przekonywanie ich aby udali się do noclegowni. W przypadku przerwy w dostawach ciepła, energii elektrycznej albo wody, należy przygotować wcześniej zastępcze źródła energii i awaryjne zaopatrywanie ludności w wodę.

            W takich okolicznościach nie należy zapominać o zwierzętach, zarówno tych domowych jak i przede wszystkim żyjących na wolności. Sroga zima, duże warstwy śniegu powodują, że zwierzęta maja problem ze znalezieniem pożywienia. Głęboki śnieg sprawi , że takie zwierzęta jak sarny czy jelenie, mają kłopoty z poruszaniem się. Brnięcie  w głębokim śniegu, również mrozy powodują, że wydatek energetyczny jest dużo większy. Osłabione zwierzęta łatwiej zapadają na różnego rodzaju choroby. Dokarmiać powinniśmy, także ptaki w okresach niekorzystnej pogody. Dożywiać powinniśmy ptaki lądowe w pobliżu domu czy w ogrodzie lub w parku, a ptactwo wodne oraz nad brzegami wód stojących i płynących. W ten sposób pomożemy przetrwać naszym pięknym i pożytecznym stworzeniom oraz innym, które odgrywają jak wszystkie zwierzęta, bardzo ważną rolę w środowisku.

Zagrożenie podczas śnieżyc i silnych mrozów mogą być poważne, dlatego powinniśmy być przygotowani na wystąpienie dużych opadów śniegu, jeśli stacje meteorologiczne informują nas o tym w różnie dostępnych prognozach pogody. Sami powinniśmy być rozsądni i powinniśmy dbać o swoje i bezpieczeństwo innych. Jeśli to możliwe podczas silnych opadów powinniśmy pozostać w domu, a jeśli musimy już wyjść na zewnątrz, to powinniśmy być ciepło i odpowiedni ubrani, oraz powinniśmy zachować ostrożność podczas chodzenia po zaśnieżonym i oblodzonym terenie. Ważne też jest odpowiednie przygotowanie pojazdów do sezonu zimowego. Ważne jest aby sprawdzić akumulator, płyn chłodzący, układ ogrzewania i hamulce oraz poziom oleju. Bardzo ważną rzeczą są dobre opony zimowe i przynajmniej połowa pojemności zbiornika paliwa w czasie zimy. Na wypadek unieruchomienia pojazdu z powodu zamieci śnieżnej należy:  pozostać w samochodzie, nie szukać samemu pomocy, chyba że pomoc jest widoczna w odległości 100 m oraz powiadomić telefonem najbliższych gdzie jesteśmy i odpowiednie służby ratunkowe. Sami powinniśmy umocować na antenie lub dachu samochodu jaskrawą cześć ubrania, najlepiej koloru czerwonego tak, aby widoczna była dla ratowników. Uruchamiaj silnik co godzinę na 10 minut. W czasie pracy silnika powinniśmy włączyć ogrzewanie oraz zewnętrzne światła samochodu, ale powinniśmy zachować ostrożność z uwagi na trujące działanie tlenku węgla w spalinach. Ważne jest też aby zwracać uwagę na oznaki odmrożeń lub wychłodzenia organizmu, żeby więc do tego nie doszło powinniśmy wykonać lekkie ćwiczenia dla utrzymania krążenia krwi.

 

 

Rozdział 3. Ocena ryzyka wystąpienia zagrożeń  w Polsce,  przyczyny.

3.1.             Charakterystyka geograficzna państwa.

 

Powierzchnia Polski wynosi 312,6 mln km2 i pod tym względem jest ona 9 krajem w Europie. Polska położona jest w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim, między 49°00', a 54°50' szerokości geograficznej północnej i między 14°07' a 24°08' długości geograficznej wschodniej. Jest ona krajem wybitnie nizinnym, gdyż obszary położone poniżej 200 m n.p.m. zajmują aż 91% jej powierzchni. Charakterystyczną cechą rzeźby polskiej jest jej nachylenie w kierunku północno - zachodnim. Najwyższym wzniesieniem naszego kraju są Rysy o wysokości 2499 m n.p.m., które znajdują się w paśmie Tatr. Najniżej położonym punktem na terenie Polski jest natomiast miejscowość Raczki, która znajduje się na 1,8 m p.p.m. Na obszarze Polski występuje kilka pasów wypukłych i kilka pasów wklęsłych. Pasy wypukłe to:  Pojezierze Mazurskie, Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Wielkopolskie, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubelska z Roztoczem, Wyżyna Śląsko- Krakowska, Karpaty i Sudety. Pasy wklęsłe na obszarze Polski to: Nizina Szczecińska, Nizina Warmińska, Pobrzeże Słowińsko - Kaszubskie, Żuławy Wiślane, Nizina Wielkopolska, Nizina Śląska, Nizina Mazowiecka, Polesie Lubelskie, Kotlina Sandomierska, Kotlina Oświęcimska, Brama Krakowska. Głównymi rzekami Polski są Wisła i Odra. W Polsce znajduje się ok. 9300 jezior. Do najgłębszych należą - Hańcza, Drawsko, Wielki Staw Polski, Czarny Staw pod Rysami i Wigry. Takie położenie geograficzne Polski wpływa na występowanie charakterystycznych cech środowiska przyrodniczego.

Klimat Polski ma charakter przejściowy strefy umiarkowanej, ze względu na ścieranie się różnych mas powietrza, przede wszystkim powietrza polarnomorskiego oraz polarno kontynentalnego, powodujących częste zmiany pogody i znaczne wahania długości poszczególnych pór roku.

Środowisko geograficzne województwa małopolskiego, w którym mieszkam, zajmuje powierzchnię 15 190 km2, co stanowi 4,9% powierzchni kraju, a powierzchnia województwa ma zdecydowanie charakter górski i wyżynny. Województwo małopolskie posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu. Ponad 30% obszaru województwa leży powyżej 500 m n.p.m., natomiast tylko około 9% poniżej 200 m n.p.m., oraz leży w strefie klimatu umiarkowanego. Takie ukształtowanie terenu i rzeźba ma istotną rolę w kształtowaniu się warunków klimatycznych na tym obszarze. Większa część obszaru województwa małopolskiego leży w dorzeczu górnej Wisły (prawie 98%), jedynie zlewnia rzeki Czarnej Orawy należy do dorzecza Dunaju. Omawiany obszar posiada stosunkowo mniejsze od przeciętnych krajowych zasoby wód podziemnych, choć na południu województwa występują najbogatsze w kraju złoża wysokiej jakości wód mineralnych, leczniczych i termalnych. Równocześnie województwo posiada znaczne zasoby wód powierzchniowych, które charakteryzuje duża zmienność przepływów.

 

 

3.2.            Występujące i potencjalne zagrożenia w Polsce.

 

            Do groźnych zjawisk meteorologicznych występujących coraz częściej w ostatnich latach w Polsce, powodujących duże straty w infrastrukturze komunalnej, komunikacji, transporcie i energetyce należą huraganowe wiatry, katastrofalne opady śniegu, długotrwałe utrzymywanie się niskich temperatur, a także gwałtowne burze charakteryzujące się obfitymi opadami deszczu i gradu. Niekorzystne zmiany klimatyczne przyczyniają się również do występowania coraz dłuższych okresów ze skąpymi opadami deszczu lub całkowitego braku opadów, w konsekwencji wywołującymi obniżenie poziomu wód gruntowych i suszę. Do poważnych zagrożeń, które trwają cały rok zaliczamy też pożary, zarówno zakładów przemysłowych, domów jak i lasów. Szczególnie zagrożone pod względem pożarowym są obszary leśne zlokalizowane wzdłuż dróg publicznych, szlaków kolejowych oraz w miejscach wypoczynku.

          Na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej zarządzanie kryzysowe sprawuje Rada Ministrów, przy której tworzy się Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego. Na każdym szczeblu administracyjnym istnieją: Organ Zarządzania Kryzysowego, Organ Opiniodawczo – doradczy i Centrum Zarządzania Kryzysowego.

 

 

Tabela 3 Schemat system zarządzania kryzysowego.

http://www.securityrevue.com/article/2010/09/niektore-aspekty-istoty-i-ochrony-infrastruktury-krytycznej/ (dostępny 15.05.2014r) [33]

 

          Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, zawiera szczegółowe informacje dotyczące zadań poszczególnych organów zarządzania kryzysowego.  Obowiązek podjęcia działań w zakresie zarządzania kryzysowego spoczywa na tym organie właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, który pierwszy otrzymał informację o wystąpieniu zagrożenia. Organ ten niezwłocznie informuje o zaistniałym zdarzeniu organy odpowiednio wyższego i niższego szczebla, przedstawiając jednocześnie swoją ocenę sytuacji oraz informację o zamierzonych działaniach.[34]

          W Polsce najczęściej powoływane były centra Zarządzania Kryzysowego na wypadek właśnie powodzi, które można uznać za jedne z najczęstszych zjawisk naturalnych w naszym państwie, powodujących katastrofy i przynoszące bardzo duże straty. „W Polsce najczęściej występującymi powodziami, są powodzie opadowe. Jako najbardziej zagrożone jej wystąpieniem są tereny pięciu województw południowych: małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego, w zlewniach następujących rzek: Odry od Małej Panwi do Nysy Kłodzkiej, Odry od Kłodnicy do Małej Panwi, Odry od Olzy do Kłodnicy, Olzy, Sanu od Osławy do Wiaru, Wisły od Soły do Skawy, Wisły do Przemszy (Mała Wisła), Nysy Kłodzkiej od Ścinawki do zbiornika Otmuchów, zlewni zbiornika Otmuchów Nysy Kłodzkiej –zlewnia zbiornika Nysa, Nysy Kłodzkiej do Ścinawki, Wisłoki, Odry od ujścia Kaczawy do ujścia Baryczy (bez Baryczy), Odry od ujścia Widawy do ujścia Kaczawy, Kaczawy, Bystrzycy, Bugu od ujścia Huczwy do ujścia Krzny (bez Krzny).”[35]

          W związku z zagrożeniem powodziowym monitorowany jest stopień zagrożenia powodziowego. Zajmuje się tym Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowy Instytut Badawczy. Komunikaty i ostrzeżenia wydawane przez IMGW PIB podawane są do publicznej wiadomości poprzez telewizje, prasę, radio, Internet i inne. Stany wód poddane są pomiarom i na ich podstawie określane są stany ostrzegawcze i alarmowe. Stan ostrzegawczy informuje o możliwości wystąpienia zagrożenia powodziowego w przypadku kiedy stan wody ulegnie dalszemu wzrostowi. Stan alarmowy następuje wtedy kiedy, ilość woda wskazuje na zagrożenie zalaniem przybrzeżnych terenów w przypadku dalszego przyboru wody. Alarm powodziowy zostaje ogłoszony w przypadku znacznego przekroczenia stanu alarmowego. Na wszystkich poziomach: krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym tworzy się plany reagowania kryzysowego na wypadek wystąpienia zagrożenia. Według wspomnianej w poprzednim rozdziale Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, „plan główny zawiera:

a) charakterystykę zagrożeń oraz ocenę ryzyka ich wystąpienia, w tym mapy ryzyka i zagrożenia powodziowego,

b) charakterystykę sił i środków, w tym stan rezerw państwowych, oraz ocenę możliwości ich wykorzystania,

c) analizę funkcjonowania administracji publicznej, jej skuteczności i możliwości wykorzystania w sytuacjach kryzysowych,

d) przewidywane warianty działań w sytuacjach kryzysowych,

e) wskazanie trybu aktualizacji planu oraz poszczególnych załączników funkcjonalnych;”[36]

          W ustawie tej zawarte są również procedury i zadania na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej, m.in. uruchamianie sił i środków niezbędnych do usuwania zagrożeń, zasady informowania ludności o zagrożeniach i o sposobie zachowania w trakcie tych zagrożeń oraz organizacja ewakuacji z terenów zagrożonych. Ustawa ta określa też zasady organizacji opieki społecznej i medycznej, oraz ochrony przed zagrożeniami radiacyjnymi, biologicznymi i chemicznymi, na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej. Plany te są aktualizowane nie rzadziej niż co dwa lata.

             

                                                                                 

3.3.            Przyczyny powstawania zagrożeń.

 

Tabela 5

http://ksow.pl/wpr-po-2013-roku/uwagi-i-opinie/zagrozenia-naturalne-szacowany-bilans-strat-katastroficznych-na-swiecie-w-2013.html (dostępne 16.05.2014r)[37]

 

            Największe zagrożenia życia i straty gospodarcze powodują powodzie i maksymalne prędkości wiatru i takie prawidłowości zaobserwowano również w Polsce. Powyższa tabela, która ma swoje źródło z „Zagrożenia okresowe występujące w Polsce, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa”, styczeń 2013, przedstawia rodzaje i okresy występowania ekstremalnych zjawisk opracowane na podstawie danych historycznych. Zagrożenia naturalne jak pokazuje tabela 5, występują zwykle w poszczególnych okresach, ale niektóre z nich mogą się pokrywać, występując łącznie, co dodatkowo komplikuje reakcje odpowiednich służb, adekwatną do skali kryzysu i oczekiwań ludzi na usunięcie jego skutków. Poszczególne wyspecjalizowane służby powinny mieć łatwo dostępną elementarną wiedzę na temat różnorodnych zagrożeń, w tym spoza obszarów ich służbowego zainteresowania.

            Jednymi z najważniejszych czynników kształtujących klimat to temperatura oraz opady, do których zaliczamy deszcz, śnieg, deszcze ze śniegiem oraz grad. Obieg wilgoci, na który składa się zamknięty cykl wzajemnie powiązanych procesów parowania, konwekcji i adwekcji pary wodnej, kondensacji , powstawania chmur i opadów oraz spływu i wsiąkania to jeden z najistotniejszych elementów kształtujących klimat w danym miejscu na Ziemi.[38] Do tego elementy geograficzne tj. szerokość geograficzna, która decyduje o tym, ile energii dociera do danego miejsca, to kolejny czynnik klimatotwórczy, który ma wpływ na klimat na ziemi.

            Średnie temperatury kształtowane są również przez wzniesienie danego miejsca powyżej poziomu morza. „Obliczono, że przeciętnie wraz ze wzniesieniem się o każde 1000 metrów, temperatura spada o 7°C. W związku z tym wysoko położone równiny i tereny górzyste strefy tropikalnej są o wiele chłodniejsze niż obszary nadmorskie o takiej samej szerokości geograficznej, a na szczytach pasm górskich panuje klimat polarny. Ukształtowanie powierzchni nie jest bez znaczenia dla rozmieszczenia opadów. Gdy wilgotny wiatr znad oceanu zatrzyma się na górach, tworzą się chmury, w rezultacie na szczyty i zbocza spada dużo deszczu.” [39] Jeśli jednak powietrze opada poza terenami górskimi ulega ogrzaniu i wchłania wilgoć i po stronie góry zwróconej do oceanu opady będą większe. Morze łagodzi powietrze, a ląd nagrzewa się szybciej niż woda, dlatego też w ciągu dnia temperatura na lądzie jest chłodzona nawiewanym powietrzem od morza, a w nocy zachodzi proces odwrotny. Dlatego też obszary leżące w centrum kontynentów, z daleka od łagodzącego wpływu mórz i oceanów cechuje ostry klimat kontynentalny, który cechuje o wiele gorętsze lato i bardziej mroźne zimy niż obszary na tej samej szerokości geograficznej sąsiadujące z morzem.

            Kiedy przyjrzymy się dokładniej przyczynom zagrożeń naturalnych w Polsce, a w szczególności województwu małopolskiemu, to możemy tu wyłonić kilka przyczyn zagrożeń naturalnych. Rzeki województwa małopolskiego charakteryzuje duża zmienność. „Szczególnie wyraźnie jest to widoczne w odniesieniu do rzek karpackich, które cechuje mała bezwładność procesu hydrologicznego objawiająca się częstymi i znacznymi zmianami stanów wody oraz znacznym potencjałem powodziowym przy wyraźnej przewadze wezbrań letnich nad zimowymi. Wezbrania i powodzie występują tutaj kilka razy w roku, a średnio co 10 lat przybierają rozmiary klęski żywiołowej.”[40] Zagrożeniem które niosą intensywne opady łączą się występowanie osuwisk, które zagrażają w wielu przypadkach osunięciem się budynków i w ten sposób zagrażają życiu ludzkiemu.

Bardziej rzadkim zjawiskiem w Polsce jest zjawisko suszy, ale zaliczane jest do zjawisk katastrofalnych ze względu na systematyczne zapotrzebowanie w wodę szczególnie w rolnictwie. Brak wody może być przyczyna kolejnej katastrofy jaką są pożary często spowodowane przez nieostrożność ludzi, a które w połączeniu z silnymi wiatrami mogą prowadzić do poważnych zagrożeń.

 

 

3.4.            Skutki katastrof naturalnych w Polsce w zakresie bezpieczeństwa ludności.

 

Na całym świecie ekstremalne zjawiska meteorologiczne powodują coraz większy wzrost zagrożeń w ostatnich latach. Coraz częściej ich przebieg i intensywność są niebezpieczne dla człowieka. W Polsce Zagrożenia wynikające z występujących ekstremalnych zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych spowodowały podjęcie szerokich działań w celu ochrony przed tymi zagrożeniami oraz złagodzenia ich wpływu na życie ludzi, gospodarkę i środowisko. W naszym państwie, spośród wszystkich zagrożeń naturalnych wywołanych przez czynniki przyrodnicze, największe zagrożenie stanowią wysokie opady atmosferyczne oraz maksymalne prędkości wiatru. Intensywne kilkudniowe opady deszczu, o charakterze rozlewnym, obejmują duże obszary i są często przyczyną powodzi, natomiast krótkotrwałe deszcze ulewne i nawalne powodują wezbrania i powodzie lokalne typu flash flood,  które powodują znaczne szkody materialne i niematerialne i tym samym są groźne dla społeczeństwa i gospodarki Polski. Taka nagła powódź lokalna może zdarzyć się praktycznie wszędzie i wcale nie musi być związana z rzeka i wystąpienia wody z jej koryta. Może ona wystąpić nawet kilkanaście minut po opadzie, który ja wywołał.

Podczas pisania tej pracy w Polsce pojawia się, kolejne już w tym roku, zagrożenie powodziowe, spowodowane intensywnymi opadami deszczu 15 i 16 maja. Pomimo, iż premier nie ogłosił zagrożenia powodziowego to w wielu miejscach sytuacja była bardzo groźna. Jak podaje Kronika Krakowska w wieczornym wydaniu 16 maja 2014r: 28 rzek przekraczało stan alarmowy w województwie małopolskim, a bez prądu było 7500 mieszkańców małopolski, w ciągu ostatniej doby, strażacy interweniowali 2500 razy ale w niektórych miejscach problemem są nie tylko podtopienia ale i osuwiska. Całonocne ulewy spowodowały całkowite zerwanie mostu łączącego przysiółki Skróciny koło Starego Sącza,  powodując w ten sposób odcięcie od świata 12 rodzin mieszkających w tym miejscu, którym woda odcięła jedyna drogę dojazdu. To jednak nie jedyne problemy w tej gminie, nocne opady uaktywniły osuwiska w miejscowości Barcice, w związku zagrożeniem jakie wystąpiło, 8 osób zostało ewakuowanych z domów. Geolodzy, którzy zostali natychmiast wezwani na miejsce zdarzenia, stwierdzili na szczęści, że na razie osuwiska nie zagrażają budynkom, ale gdy sytuacja nie ulegnie poprawie i deszcz nadal będzie padał sytuacja może ulec zmianie. Intensywne opady spowodowały również, zalanie drogi 75 w odcinku Nowy Sącz – Brzesko, gdzie w tym odcinku droga była całkowicie nieprzejezdna  i dopiero wieczorem sytuacja się ustabilizowała i samochody mogły już po niej jeździć, ale bardzo powoli bo po drodze nadal płynęła woda. W nocy z 15 na 16 maja najbardziej dramatyczna sytuacja była w Domu Opieki Społecznej w Dąbrowie Górniczej. 13 – ściero chorych i starych ludzi musiano ewakuować przy użyciu pontonów. W nowosądeckim oprócz Dunajca, niebezpieczna tym razem okazała się rzeka Kamienica, która zalała boisko sportowe i kilka budynków mieszkalnych. W samych tatrach zamkniętych było wiele szlaków turystycznych, aż do odwołania nie dostępne są Doliny Kościeliska, Chochołowa, Lejowa i Mała Łąka, aż po Dolinę Białego. Na poprawę sytuacji w Trach trzeba będzie na pewno poczekać kilka dni, bo do obfitych opadów dołączył też topniejący śnieg. W powiecie suskim najbardziej ucierpiał Jordanów, gdzie woda zalała kilkanaście domów i zakładów pracy, ewakuowano 23 osoby, w tym również i dzieci. Bardzo niepewna sytuacja była też w Bielanach koło Oświęcimia, gdzie strażacy próbowali powstrzymać przed zalaniem kilkanaście domów, a wody cały czas przybywa.

Skutki opadów i powodzi mogą być bardzo duże m.in. zniszczone i zablokowane drogi, uszkodzone mosty i linie sieci energetycznej, zalane domy, budynki użyteczności publicznej i podwórka, uszkodzone podkłady pod torami kolejowymi, podtopienia piwnic, przepełnione studzienki kanalizacyjne powodujące zalania np. piwnic wodą z rur kanalizacyjnych, zalane ulice, tunele, parkingi podziemne, przerwane wały przeciwpowodziowe, zniszczone uprawy w wyniku zalania pól, rozmyte brzegi potoków, a nawet zmiany biegu koryta potoków, osuwiska skalne, a przede wszystkim najgroźniejszym skutkiem mogą być ofiary śmiertelne i straty w inwentarzu.

 

3.5.            Skutki katastrof naturalnych w Polsce w zakresie strat materialnych.

           

W ostatnich kilkunastu latach, obserwujemy też w Polsce, ryzyko zagrożenia życia i mienia, spowodowane bardzo silnymi porywami wiatru. „Najwyższą zarejestrowaną prędkością wiatru w Polsce (bez Śnieżki i Kasprowego Wierchu, gdzie prędkości przekraczają 40, a nawet 60 m/s), w 35-leciu 1971-2005, była prędkość wiatru w porywie 48 m/s – 6 listopada 1985 r. w Bielsku-Białej w typie cyrkulacji SWc.”[41] Silne porywy wiatru, wichury oraz trąby powietrzne, to zjawiska, które występują również w Polsce. Coraz częściej jednak, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia wiatru o prędkościach będących zagrożeniem dla środowiska, gospodarki narodowej oraz życia człowieka. Sytuacje takie występują zarówno w chłodnej porze roku, jak i w sezonie letnim. „Największe zniszczenia i tragedie ludzkie są jednak związane z trąbami powietrznymi pojawiającymi się na krystalizującym się w ostatnich latach szlaku. Przebiega on od rejonu Opola przez obszar Wyżyny Małopolskiej, 58 Wysoczyzny Kutnowskiej, Mazowsza, Wyżyny Lubelskiej i dalej w kierunku Podlasia i Suwalszczyzny.”[42]

Huragan, czyli bardzo porywisty wiatr, o sile 12 stopni w skali Beauforta, sieje na swojej drodze spustoszenie, łamie lub wyrywa drzewa z korzeniami, niszczy budowle, przewraca samochody. Siła niszcząca huraganu jest porównywalna z siłą wybuchów termojądrowych. Sztorm to wiatr, który wywołuje wysokie i silne fale na morzu, które wdzierają się na brzeg, powodując przybrzeżne powodzie i wiele zniszczeń urządzeń brzegowych, wyrywają drzewa z korzeniami, niszczą budynki i urządzenia. Trąba powietrzna, czyli wirowy ruch powietrza, powstający w chmurze burzowej, a następnie rozwijający się w postaci gigantycznego rękawa lub ogona, wewnątrz rozrzedzonego, ze średnicą przy powierzchni ziemi do 30 metrów i wysokości 800 – 1500 metrów. Wewnątrz trąby powietrznej rozrzedzone powietrze jest tak duże, że budowle, które znajdują się na jej drodze rozsypują się w wyniku naporu powietrza od wewnątrz. Wiatr halny, to silny i porywisty wiatr, opadający od grzbietów górskich ku dolinom. Wywołuje on, wzrost temperatury i spadek wilgotności powietrza. Powoduje zwykle duże zniszczenia lasów, powalając drzewa na dużych obszarach, zrywa dachy domów, przewraca słupy linii wysokiego napięcia. W Polsce występuje w Karpatach i Sudetach.

Susza, czyli zauważalny brak wody, który powoduje szkody w środowisku i gospodarce, a także wyraźną uciążliwość, a także zagrożenie dla ludności. W zjawisku jakim jest susza, największym czynnikiem powodującym to zjawisko jest wysoka temperatura. Przy upałach wyróżniamy 3 stopnie zagrożenia. W pierwszym stopniu zagrożenia istnieje ryzyko udaru słonecznego, uszkodzenia asfaltowych nawierzchni dróg, wzrost zagrożenia pożarowego. Przy drugim stopniu ryzyko udaru słonecznego jest dużo wyższe i może wystąpić zagrożenie życia. Tak jak w pierwszym stopniu, asfaltowe nawierzchnie dróg ulegają uszkodzeniu, a zagrożenie pożarowe jest duże. W trzecim i ostatnim stopniu zagrożenia wysoką temperaturą, która występuje podczas suszy, skutki są takie same jak w pierwszym i drugim stopniu, ale zagrożenie jest już bardzo duże.

Zagrożenie suszą i upałami wiosennymi mogą spowodować duże straty w rolnictwie, zarówno w uprawie roślin jak i w hodowli zwierząt. Niski poziom wód w ciekach wodnych do których odprowadza się ścieki może spowodować wysokie skażenie środowiska. Mogą też wystąpić negatywne skutki dla zdrowia ludzi, zwłaszcza osób starszych, dzieci i osób cierpiących na schorzenia układu krążenia. Mogą również wystąpić zakłócenia w dostawach energii elektrycznej, w wyniku uszkodzenia sieci spowodowane wysoką temperaturą. Sieci elektroenergetycznych mogą ulec przeciążeniu w związku z wykorzystywaniem urządzeń i systemów klimatyzacji i chłodzenia, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich.

Skutkami wysokiej temperatury i suszy mogą być również pożary, których skutki mogą być równie poważne jak powodzi czy trąb powietrznych. Rozprzestrzeniające się pożary, którym sprzyja wysoka temperatura i wiatr, stanowią niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt. Na skutek spalania się różnych materiałów może dojść do skażenia powietrza i w związku z tym do konieczność ewakuacji ludzi z zagrożonych terenów. Pożar może zniszcz mienia znacznej wartości, oraz ekosystem.

O tym, że pogoda ma wpływ na gospodarkę powszechnie wiadomo. Do sektorów najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu należy zaliczyć: energetykę, budownictwo, rolnictwo, turystykę i rekreację. Sektor energetyczny, bezpośrednio reaguje na zmiany szczególne podczas dwóch skrajnych sytuacji dużych upałów i dużych mrozów. Im temperatura powietrza jest wyższa, tym większe zużycie energii przez systemy klimatyzacyjno wentylacyjne, a im niższa tym większe staje się zapotrzebowanie na energię do ogrzewania pomieszczeń. "Zmiany klimatyczne mogą doprowadzić do redukcji przepływu w rzekach wykorzystywanych do chłodzenia urządzeń w elektrowniach cieplnych i nuklearnych. Może także nastąpić zmiana reżimu hydrologicznego rzek co zakłóci pracę elektrowni wodnych.”[43]

Kolejną gałęzią przemysłu, która może stanąć przed poważnym problemem wobec katastrof naturalnych, jest budownictwo. Problemem mogą być: niedostateczne wytrzymałości konstrukcji, nieodpowiednie materiały oraz niedostosowane normy budowlane do bardzo silnych wiatrów i obciążeń konstrukcji śniegiem. Kolejny sektor, który musi się liczyć ze zmianami, jest rolnictwa. Zmiany będą musiały nastąpić w hodowli roślin i modyfikacji agrotechniki przez zmiany w doborze uprawianych gatunków roślin czy rejonizacji produkcji. Natomiast ośrodki górskie mogą być narażone przede wszystkim na wysoką temperaturę powietrza lub brak opadów śniegu w sezonie zimowym. Przez taką sytuacje może ulec pogorszeniu gałąź gospodarki jakim jest turystyka i rekreacja.  Z kolei ośrodki nadmorskie polskiego wybrzeża mogą zyskać ze względu na ocieplanie wód Bałtyku.

 

 

Ze str 141 też można o powodzi

 

 

W samym województwie małopolskim, poziom zagrożenia powodziowego jest wyższy co najmniej o 15% od przeciętnego zagrożenia powodziowego w Polsce. „Na ogólną liczbę 182 gmin województwa 146 (80%) jest zagrożonych możliwością wystąpienia powodzi. W szczególnym stopniu zagrożone jest około 48% obszaru województwa. Największe zagrożenie powodziowe stwarzają zlewnie Soły i Dunajca, a w następnej kolejności zlewnie Raby i Skawy.

Katastrofalne powodzie pod względem zasięgu i hydrologicznego znaczenia w ciągu ostatnich 100 lat wystąpiły w latach: 1903, 1925, 1931, 1934, 1940, 1948, 1958, 1960, 1970, 1972, 1997 oraz w 2001 r. Na terenie Małopolski występują również w skutek intensywnych opadów atmosferycznych liczne lokalne wezbrania powodziowe. W ostatnich latach wystąpiły one w 1999, 2000, 2002, 2004, 2005 oraz 2006 roku. Lokalne powodzie ze względu na częstotliwość występowania i gwałtowność są przyczyną istotnych strat w infrastrukturze, budynkach użyteczności publicznej, rolnictwie i gospodarstwach

domowych.

 

Normal 0 21 false false false PL X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4